Exhibition, News

PARALELNI TOKOVI /Galerija Čedomir Krstić Pirot /

10.06.2025

Veliko nam je zadovoljstvo da Vas pozovemo na svečano otvaranje izložbe „Paralelni tokovi“, koje će se održati u Galeriji Čedomir Krstić u Pirotu, u četvrtak 12. juna 2025. godine, sa početkom u 19 časova.

Nakon zapaženog uspeha izložbe “Unknown Familiars” (Nepoznati poznanici) u renomiranom Leopold muzeju u Beču, organizovane povodom 200 godina postojanja kompanije Wiener Städtische Versicherungsverein, u okviru koje su prikazana i brojna dela iz Wiener Art kolekcije, domaća publika sada ima priliku da se upozna sa izabranim radovima u okviru izložbe Paralelni tokovi. Postavka će biti otvorena za posetioce do 27. juna 2025. godine i predstavlja jedinstvenu priliku da se u Pirotu predstave neka od najznačajnijih savremenih umetničkih ostvarenja iz ove prestižne kolekcije.

Izložba obuhvata 50 pažljivo selektovanih umetničkih dela koja, po svom medijskom izrazu, obuhvataju širok spektar – od tradicionalnog slikarstva, skulpture i fotografije, do objekata, video radova i savremenih multimedijalnih pristupa. Ova dela danas se s pravom svrstavaju među najreprezentativnije primere savremene domaće umetnosti XX veka. U postavci su zastupljena neka od ključnih ostvarenja koja oslikavaju putanju srpske umetničke scene – od posleratne umetnosti u periodu rekonstruisanja identiteta, preko slobodnijih formi i estetskih eksperimenata šezdesetih, sedamdesetih i osamdesetih godina, do snažno refleksivne umetnosti devedesetih, formirane u atmosferi društvenih i političkih turbulencija. Ovi radovi svedoče o stalnom dijalogu sa savremenim umetničkim tokovima, usvajanju novih izražajnih sredstava i neprekidnom propitivanju granica umetničkog čina. Reč je o izuzetnim delima koja otkrivaju visoku umetničku senzibilnost, promišljen odnos prema tradiciji, ali i jasnu orijentaciju ka međunarodnim tendencijama. Paralelno sa dominantnim narativima koji su oblikovali lokalnu umetničku scenu, ovaj tok avangardnog i eksperimentalnog izraza razvio se kao vitalan, kritički nastrojen i hrabar odgovor umetnika na savremene izazove. U mnogim slučajevima, ovi umetnički glasovi nisu samo pratili globalne promene već su im često prethodili, postavljajući nova pitanja i nudeći neočekivane vizije umetnosti.

Kolekcija savremene srpske umetnosti – Wiener Art je jedna od retkih umetničkih kolekcija sa ovih prostora koja se sistematično i dosledno bavi sakupljanjem i čuvanjem umetničkih dela koja prevazilaze tipične korporativne kolekcije. Kao jedna od najvećih umetničkih zbirki u Srbiji, ona čuva neka od najreprezentativnijih dela koja su nastajala u dugom vremenskom periodu od pedesetih godina prošlog veka pa sve do današnjih dana. Kada se iz današnje perspektive posmatra ovo polje istraživanja umetnosti koje se poigravalo medijima, tehnikama kao i samim poimanjem umetničkog dela, počev od borbe za apstrakciju i njene najradikalnije ishode, sve do oslobađanja umetnosti od svih socijalnih i kulturoloških konvencija, nameće se pojam „paralelnog toka“ kao jednog posebnog umetničkog i kulturno-istorijskog fenomena koji postoji unutar svog okruženja, ali je i izdvojen iz njega, dok je istovremeno blizak i kompatibilan sa udaljenim umetničkim scenama zapadnoevropske i američke umetnosti. Taj dvostruki paralelizam, čini se kao bitno obeležje srpske umetnosti druge polovine XX veka i predstavlja bitan deo korpusa umetničkog nasleđa koje baštini Wiener art kolekcija.

Na izložbi će posetioci imati priliku da se upoznaju sa radovima Vladana Radovanovića, izuzetne umetničke ličnosti čiji stvaralački opus obuhvata muziku, književnost, vizuelne umetnosti i intermedijalne forme, potvrđujući njegovu jedinstvenu poziciju u savremenoj umetničkoj praksi. Prikazani su i pionirski radovi grupe „Dei Leči“ iz Novog Sada, koji su među prvima u domaćem kontekstu koristili performans i fotografiju kao centralni umetnički izraz. Značajno mesto u postavci zauzimaju i umetnice koje su utirale put savremenim feminističkim praksama u umetnosti – Mira Brtka, Ana Bešlić i Milena Čubraković – čiji radovi svedoče o razvoju autentičnog vizuelnog jezika u okvirima dominirajuće muške umetničke scene tog vremena.Zastupljeni su i ključni predstavnici beogradske konceptualne umetnosti: Raša Todosijević, Zoran Popović, Neša Paripović i Gergelj Urkom, čiji su radovi oblikovali temelje umetničkog promišljanja sedamdesetih godina. U okviru izložbe prikazani su i rani video radovi Čedomira Vasića, koji predstavljaju prve korake video umetnosti kao autonomnog izraza na domaćoj sceni, kao i postmoderne skulpture i objekti Mrđana Bajića i Srđana Apostolovića, nastali tokom burnih osamdesetih i devedesetih godina.Ova izložba osvetljava najvažnija ostvarenja domaće neoavangarde, ali i dela koja u kasnijim decenijama nastavljaju da razvijaju i propituju umetnički jezik u kontekstu savremenih društvenih i kulturnih promena. Izbor radova otkriva visoku produkcionu vrednost i jasnu umetničku svestranost, ali i svedočanstvo o značajnoj ulozi umetnosti u oblikovanju kritičke misli i kulturnog identiteta.

Wiener Art kolekciju osnovala je kompanija Wiener Städtische osiguranje, sa željom da dokumentuje i očuva umetnost koja odražava specifične tenzije, snagu kao i društvena, politička previranja svog vremena. Zbirka okuplja radove koji ne samo da oslikavaju ključne umetničke pravce, već često anticipiraju i prevazilaze umetničke i društvene norme u trenutku svog nastanka. Misija ove kolekcije bila je višeslojna: ne samo da prikupi relevantna dela savremene umetnosti u Srbiji, već i da pruži podršku stvaralaštvu, ohrabri eksperiment i otvori prostor za nove umetničke glasove. Strategija izgradnje kolekcije jasno ukazuje na posvećenost očuvanju i valorizaciji inovativnih umetničkih praksi i njihovih često nevidljivih ili zaboravljenih narativa u okviru šire kulturne istorije.

Ovako koncipirana kolekcija veoma smelo nastoji da sveobuhvatnim pristupom istorijskim i savremenim dešavanjima na umetničkoj sceni i njenim protagonistima omogući ne samo čuvanje i predstavljanje javnosti dela koja baštini, već i da postavi nova pitanja, preispita uvrežena shvatanja i omogući nova „čitanja“ i razumevanja srpske umetnosti generacijama koje dolaze. Objedinjavanje umetnika različitih generacija, individualnih poetika i kreativnih praksi, počev od onih najstarijih pa do najmlađih, ukazuje na smišljenu nameru kompanije da aktivno participira u polju kulture i doprinese boljem razumevanju nastanka umetničkih procesa, njihovog društvenog, političkog i kulturnog konteksta u sredini koja je prošla kroz dug i bolan proces tranzicionih promena. Wiener Art kolekcija je osmišljena kao specifična celina radova povezanih zajedničkom aktivističkom, kritičkom, ponekad i konfliktnom agendom, koja pruža interesantan uvid u neke od najznačajnijih, a do sad malo vidljivih, pojava u srpskoj umetnosti od pedesetih do dvehiljaditih. Okupljeni su umetnici koji su ostvarivali svoje radove sa suprotstavljenih pozicija kritike društva, građanskog ukusa i hipokrizije društvenih i političkih vrednosti. Širok spektar polazišta kao i pristupa daje, sveobuhvatnu sliku o nekim od najznačajnijih pojava koje su obeležile umetnost XX veka.

Saša Janjić istoričar umetnosti

WA logo